Publikacja naukowa

Publikacja naukowa to artykuł opublikowany w czasopiśmie naukowym, spełniający określone kryteria poprawności, opisujący oryginalne badania naukowe i wynikające z nich wnioski, lub zbierający w formie przeglądu wnioski z wcześniej opublikowanych prac (praca przeglądowa). Publikacje naukowe są zazwyczaj naukowym źródłem pierwotnym. Zaliczyć je można do literatury faktu. Jednym z kryteriów publikacji naukowej jest recenzowanie jej przed publikacją przez innych specjalistów z danej dziedziny. Na tej podstawie redakcja dopuszcza daną pracę do druku (recenzenci opiniują czy jest rzetelna, oryginalna, czy przedstawia nowe wyniki i czy jest napisana czytelnie, poprawnie itd.).

Różne dyscypliny naukowe wytworzyły swoje, czasem specyficzne, kryteria i styl publikacji naukowych. Wszystkie jednak powinny być obiektywne i weryfikowalne, dlatego w publikacjach naukowych niezwykle ważnym jest podawanie źródeł danych, opinii, faktów, interpretacji. Po to, aby łatwo było zweryfikować.

W czasopismach naukowych spotyka się zazwyczaj trzy rodzaje publikacji:

• źródłowe (studialne, oryginalne), które opisują badania własne autora lub zespołu naukowego (grupy autorów), 
• niektóre publikacje źródłowe przyjmują postać tzw. komunikatów - t.j. skróconego do minimum opisu wstępnych badań, które są w toku. Są to zazwyczaj streszczenia z materiałów zaprezentowanych na konferencji (w formie posteru, referatu, doniesienia, komunikatu itd.).
• przeglądowe, które zbierają i konfrontują z sobą wnioski z wielu publikacji źródłowych w celu usystematyzowania pewnego obszaru badań, 
• polemiczne,  które odnoszą się do wcześniejszych publikacji, kwestionując część zawartych w nich wniosków, lub wiarygodność opisu zawartych w nich badań własnych. 
• prace teoretyczne (dotyczą teorii i paradygmatów, modeli) - nie przynoszą nowych danych ale je porządkują w formie nowych modeli, teorii, koncepcji. Nowością i oryginalnością jest teoria (hipoteza, model, paradygmat).

Komunikaty są w większości czasopism szybciej recenzowane i drukowane niż pełne publikacje źródłowe, a głównych celem ich pisania jest "zaklepywanie" tematu, w momencie kiedy ma się interesujące wyniki badań, w "gorącej" tematyce, która prawdopodobnie jest też badana przez innych naukowców. Komunikaty nie posiadają zwykle wstępu i podsumowania leczy tylko opis badań i ich krótką dyskusję. Zazwyczaj komunikaty są uzupełnieniem referatu (posteru) zaprezentowanego w czasie konferencji naukowej, seminarium, dyskusji panelowej itp.

Publikacja naukowa jako źródło wiedzy naukowej (Z Wikipedii) Z pewną przesadą można powiedzieć, że suma wiedzy zawarta we wszystkich publikacjach naukowych wydawanych na świecie jest równa całej dostępnej powszechnie wiedzy naukowej. Publikacja naukowa przed ukazaniem się w druku przechodzi zazwyczaj proces recenzowania, który czasami prowadzi do odrzucenia publikacji, a czasem do jej zasadniczej korekty merytorycznej. Systemy recenzowania nie dają jednak stuprocentowej pewności, czy np. opisane w publikacji badania nie są sfałszowane. Jednak obowiązek opisywania badań w sposób, który może być powtórzony daje przynajmniej możliwości zweryfikowania ich przez innych badaczy. Znaczny, trudny do ustalenia, odsetek opisywanych badań, jeśli nie wygląda podejrzanie i nie kłóci się z dotychczasową wiedzą naukową nie jest nigdy weryfikowany przez innych badaczy. Rodzajem kryterium znaczenia i wartości publikacji jest liczba jego cytowań w innych publikacjach, gdyż publikacje są cytowane przez innych badaczy w momencie gdy muszą się oni do nich z jakiegoś powodu odnieść, np. w celu użycia do własnych badań jakiejś metody badawczej opisanej w cytowanej publikacji. Tytuł, adresy i nazwiska autorów, słowa kluczowe i abstrakty stanowią tradycyjnie własność publiczną, t.j. są nieodpłatnie udostępniane przez wydawców czasopism naukowych wszystkim zainteresowanym, co umożliwia m.in. tworzenie baz danych publikacji. Pozostała część publikacji stanowi zwykle własność wydawcy czasopisma i nie wolno jej bezpłatnie rozpowszechniać. Dostęp do pełnych tekstów jest zazwyczaj związany z opłatami, które muszą wnosić albo biblioteki gromadzące czasopisma naukowe, albo sami potencjalni czytelnicy. Liczba publikacji naukowych, które ukazują się na świecie jest szacowana na nie mniej niż 1 milion rocznie. Aby odnaleźć w tym gąszczu informacji interesujące dla czytelnika publikacje, tworzone są naukowe bazy danych, w których są gromadzone abstrakty publikacji i które umożliwiają ich wyszukiwanie po słowach kluczowych, autorach, słowach w tytule itp. Do dwóch największych tego rodzaju baz danych zalicza się Current Contents prowadzona przez Instytut Filadelfijski i Scopus prowadzona przez wydawnictwo Elsevier.

(wykorzystano informacje zawarte w polskiej Wikipedii w hasłach: publikacja naukowa)