piątek, 3 marca 2017

Kontekst odkrycia i kontekst uzasadnienia

Proces poznawczy możemy podzielić na dwa elementy – kontekst odkrycia i kontekst uzasadnienia. Metodologia naukowa opisuje i poddaje rygorom ten drugi aspekt – uzasadnienie. Odkrycie, jako proces twórczy, jest bardziej ulotny. Trudniej jest podać jakieś wyraźne i niezawodne schematy postępowania by dokonać odkrycia. Dlatego jest więcej poradników jak napisać pracę naukową (dotyczy kontekstu uzasadnienia) a prawie nie ma poradników "jak dokonać odkrycia".

Nie zawsze badania naukowe rozpoczynają się od dobrze sprecyzowanego problemu. Czyli nie zawsze, na początku musimy mieć jasno sformułowaną hipotezę. Czym innym jest jednak proces badawczy (kontekst odkrycia: myślenie, tworzenie, odkrywanie) a czym innym publikacja (kontekst uzasadnienia: opowiedzenie o efekcie finalnym procesu badawczego).

Proces pisania pracy dyplomowej (licencjackiej, inżynierskiej, magisterskiej) jest jak zabawa klockami. Czasem mamy jedynie w głowie ogólny zarys (wizję, plan)  tego, co chcemy zbudować (np. samochód, dom). Potem w trakcie budowania nasza konstrukcja ewoluuje, nabiera kształtów, pojawiają się nowe pomysły i modyfikacje. W rezultacie zamiast samochodu zbudowaliśmy pojazd latający. Podobnie jest z pracą naukowa. Zdobywana erudycja i doświadczenie modyfikuje pierwotne pomysły. Coś wyłania się z mgły, coraz bardziej wyraźne, konkretne i realne.

Czasem nie mamy żadnego pomysłu (lub bardzo mglisty). Zaczynamy bezkierunkowo bawić się klockami, coś zestawiać, manipulować. W trakcie tej zabawy wyłaniają się jakieś kształty. W końcu pojawia się jakaś inspiracja, jakaś wizja tego, co budujemy. A na końcu jakaś konstrukcja, na przykład pojazd latający.

Podobnie jest z badaniami naukowymi. Na czym polega "zabawa"? Na czytaniu, czyli przeglądzie piśmiennictwa (zapoznawanie się z dorobkiem). Na zestawianiu wyników, na różne sposoby – i temu służy niniejszy blog-skrypt (pomysł dojrzewa i nabiera kształtów po każdym wpisie i dyskusji)! W końcu „zabawa” polega na opracowywaniu wyników. I wtedy też rodzą się pomysły, małe odkrycia, tworzenie elementów teorii (struktura wiedzy).

W pracy dyplomowej jest łatwiej, to promotor proponuje temat, podpowiada problem i wskazuje metody dojścia.

1 komentarz: